Waarom spreken wij niet nadat wij de handen gewassen hebben voordat wij het brood gedeeld hebben?

Je handen wassen voordat je begint brood te eten is een van de 7 mitzvah’s (=voorschriften) van wijze rabbi’s. (de andere 6 zijn het Hallel, Purim, Chanuka, Eruv Shabbat, het aansteken van de shabbat kaarsen en het uitspreken van de zegen voor het eten).

Nadat we onze handen gewassen hebben, spreken we niet met elkaar voor we gaan eten. Waarom niet.

Waarom wassen we onze handen voor het eten van brood?

De Torah vertelt ons dat we een klein beetje tarwe, wijn en olijfolie achteruit moeten leggen als gave aan de kohen (priester) Dit noemen we terumah. Het is een heilig (door ons apart gezet) portie dat niet onrein mag worden.

Handen kunnen ‘onrein’ zijn, iets van bacteriën aan zich hebben, omdat mensen alles met de handen aanraken. De kohen moet daarom zijn handen wassen voordat hij de terumah aanneemt.

Bijbels gezien, wordt terumah meestal genomen van graan, wijn en olie. Omdat wijn en olie meestal ergens in gedaan is en niet direct met de handen aangeraakt wordt, was het niet nodig om de handen te wassen voordat je deze nam. Maar graan wordt gewoonlijk gegeten in de vorm van brood. En daarom eisten de rabbi’s dat je je handen waste voor het eten ervan.

De rabbi’s wilden geen onderscheid maken tussen de verschillende groepen mensen (kohaniem en niet-kohaniem) en ook niet tussen terumah en gewoon brood en daarom stelden zij het wassen van de handen in voor alle soorten brood om daarmee veilig te stellen dat een kohen nooit zijn brood at zonder zijn handen te hebben gewassen.

Heiligheid voor G’d.

Bovendien vonden de wijzen in de Talmoed een aanmoediging voor dit gebruik. “U zult u zelf heiligen en heilig zijn, want Ik ben jullie Heer, jullie G’d.” Zij legden uit dat ”je jezelf moet heiligen”— betrekking heeft op het wassen voor het eten. “En heilig zijn”— heeft betrekking op het wassen na het eten. Wassen voor het brood eten is zo belangrijk dat het niet doen hiervan, je armoede kan brengen (of erger).

Geen onderbrekingen.

Het doel van het handenwassen is om ze rein te doen zijn voor het eten van het brood. Daarom moeten we er zorg voor dragen om niet betrokken te raken in een of andere activiteit of discussie tussen het wassen en de maaltijd, opdat we niet onwillekeurig iets onreins of onzuivers aanraken.

Hierom spreken we niet en gaan we niet met wat anders bezig. Dat zou ons maar afleiden van onze gezamenlijke broodmaaltijd.

Geen narigheid.

Praktisch gezien letten we erop dat de Hamotzi-zegen na het handen wassen zo gauw mogelijk uitgesproken wordt, zodat we kunnen gaan eten. De Jeruzalem Talmud zegt dat “iemand die de handen gewassen heeft en meteen daarna de zegen heeft uitgesproken (of heeft horen uitspreken) geen kwaad zal overkomen tijdens de gehele maaltijd.” Hierom zeggen veel rabbi’s dat we er voor moeten zorgen om niet te spreken tussen het handen wassen en de zegen.

Een tweede keer wassen?

Als we toch nog spreken in die tussentijd, maar niets vuils aanraken (of iets van het lichaam dat normaal bedekt is) hoef je niet nog eens je handen te wassen. Als iemand naar de toilet moet tijdens het eten, moet hij zijn handen wel weer wassen, maar hij hoeft de zegen niet opnieuw uit te spreken.

Het is goed om te weten dat het handen wassen voor het brood in verband staat met de komst van de Messiach (het Levende Brood). Ook is het niet de tijd voor de terumah. Toch wassen we nog steeds onze handen zodat de “kinderen Israëls “ er aan zullen wennen om ritueel rein te eten als de Heilige Tempel herbouwd wordt. Moge dat spoedig gebeuren “in onze dagen”.

(Vragen of opmerkingen n.a.v. de blog via het e-mailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.)